Czym zajmuje się geodezja?

Na początku w języku polskim nie używano pojęcia geodezja. Stosowane nazwy to miernictwo i geodezja niższa. Geodezja oznaczała również badania, których celem było poznawanie otaczającego nas świata, a także w stosunku do prac o praktycznym charakterze. Rezultatem wspomnianych prac był podział i ustalenie wielkości danego obszaru. Oprócz wykonywania pomiarów oraz opisywania wielkości i kształtu Ziemi, geodezja obejmuje również swoim zakresem ustalanie punktów na powierzchni planety. Geodezja również jest nazywana potocznie matematyką Ziemi. Podstawowym zadaniem geodetów jest przedstawienie sytuacji mierzonego terenu na mapie. Rezultatem prac geodezyjnych są różnego rodzaju mapy i dokumenty prawne. Głównymi rodzajami pomiarów geodezyjnych są pomiary sytuacyjno-wysokościowe. Wspomniane pomiary wykonywane są metodami tradycyjnymi oraz przy użyciu odbiorników systemu nawigacji satelitarnej. Na “polskim podwórku” utarło się jednak, że geodezja dotyczy wielu różnych pomiarów terenowych, także tych dotyczących małych powierzchni. Brak oczywistości i niejednoznaczność samego terminu może powodować spory zawrót głowy.

Podtypy geodezji

Chodź nie zdajemy sobie z tego sprawy efekty pracy geodetów widać wszędzie. Od chodników, po wytyczone działki, rozgraniczenia, stawiane budowle, projekty osiedli i domów. Czym tak naprawdę zajmuje się geodezja i co należy do najważniejszych zadań geodety?

Geodezja wyższa i niższa

W zakresie nauk geodezyjnych wyodrębnia się jej kilka podtypów, które różnią się od siebie pod względem wielkości badanego obszaru, bądź od rodzaju badanego, czy mierzonego miejsca. Ze względu na wielkość powierzchni, na której przeprowadza się pomiary można wyróżnić: geodezję niższą, która swoim zakresem obejmuje pomiary lokalne, np. okolice dużych miast – dla takich pomiarów przyjmuje się dla uproszczenia, że Ziemia jest płaska. W geodezji wyższej pomiary dotyczą większych powierzchni: krajów, kontynentu itp. Przyjmuje się w niej, dla dokładności pomiarów, iż Ziemia ma kształt kuli, bądź elipsoidy obrotowej. Ma to zapewnić precyzyjność obliczeń.

Inne działy geodezji

Geodezja może również dzielić się ze względu na to, jakich rodzajów terenów użytkowych dotyczy, np. geodezja gospodarcza, geodezja górnicza, czy satelitarna. Wymienia się również wśród niej topografię (zajmuje się rzeźbą terenu), kartografię (obejmuje m.in. tworzenie, rysowanie i czytanie map), grawimetrię (pomiary przyspieszenia ziemskiego dla badań pola grawitacyjnego Ziemi i różnic w budowie skorupy ziemskiej), fotogrametrię (obejmuje pomiary na podstawie zdjęć satelitarnych), rachunek wyrównawczy, teledetekcję czy nawet astronomię geodezyjną (zajmuje się obliczeniami azymutów przy pomocy pomiarów gwiazd, a także obliczaniem pozycji na powierzchni sfery oraz elipsoidy), a także kataster nieruchomości (rejestr publiczny o gruntach i budynkach oraz o ich właścicielach i władających). Podsumowując można stwierdzić, że geodezja zajmuje się pomiarem Ziemi za pomocą różnych metod i narzędzi, na podstawie których tworzy się mapy. Zarówno geodezja niższa, jak i wyższa znajdują praktyczne zastosowanie w codziennym życiu człowieka.

Geodezja gospodarcza

W krajach europejskich terminem „geodezja” określa się naukę, która zajmuje się pomiarami dużych obszarów kuli ziemskiej. W Polsce tym terminem określa się obszar wiedzy, który zajmuje się pomiarami małych powierzchni. Geodezję gospodarczą inaczej nazywa się miernictwem. Jest niezbędna w procesie budowy domu, planowaniu, projektowaniu. To właśnie w ramach geodezji gospodarczej dokonuje się specjalnych pomiarów związanych z różnymi dziedzinami gospodarki np.: rolnictwem, inżynierią środowiska, leśnictwem. W geodezji gospodarczej wyróżniamy m.in. czynności pomiarowe, które są związane z oprawianiem map sytuacyjno-wysokościowych. Ten termin obejmuje również geodezję inżynieryjno- przemysłową i górniczą. Sporą częścią geodezji gospodarczej jest geodezja miejska, która pełni ważną rolę w koordynacji przestrzennej.

Praktyczne zastosowanie geodezji

Geodezja jest jedną z nauk, którą wykorzystuje się praktycznie każdego dnia. Zadania, które wykonują geodeci są zakrojone na mniejszą i na większą skalę. Mogą dotyczyć konkretnych działek lub np. kraju, czy kontynentu. Geodezja jest również jedną z najstarszych nauk o Ziemi. Jej zadaniem jest gromadzenie, przetwarzanie, a także przekazywanie informacji o naszej planecie.

Główne zadania geodezji

Wraz z postępem technologicznym i coraz nowszymi technikami pomiaru wzrasta znaczenie tej dyscypliny w racjonalnym kreowaniu struktur przestrzennych.

Oprócz określenia kształtu i wielkości Ziemi jako planety, do głównych zadań geodezji należy:

• przedstawienie rozmieszczenia obiektów (naturalnych i sztucznych) znajdujących się na powierzchni ziemi;
• opis rzeźby terenu;
• opis podziemnego uzbrojenia terenu (kanalizacja, wodociągi, sieci energetyczne i telekomunikacyjne, gaz);
• kataster nieruchomości (rejestr o gruntach i budynkach);
• opis bogactw mineralnych i wyrobisk górniczych;
• geodezyjna realizacja projektów budowlanych oraz geodezyjny nadzór nad nimi;
• scalenia i wymiana gruntów;
• pomiar elementów środowiska naturalnego i planowanie zagospodarowania przestrzeni.

Pomiary geodezyjne

Pomiary wykonywane przez geodetów oraz kartografów służą między innymi do tworzenia map, dzięki którym wiele projektów budowlanych może wejść w życie. Mapa potrzebna jest, by wybudować dom jednorodzinny na posiadanej działce, czy do ustalenia rzeźby terenu. Mapy mają bardzo wiele zastosowań. Wyniki prac geodetów i kartografów pełnią zatem funkcję naukową oraz gospodarczą. Funkcję naukową pełnią poprzez gromadzenie informacji na temat kształtu i rozmiaru globu. Natomiast funkcja gospodarcza dotyczy z kolei między innymi przekształceń przestrzennych. Oprócz wcześniej już wspomnianych zastosowań geodezja przydatna jest również w określaniu politycznych granic: miast, gmin, województw, państw. Nauka ta znalazła również szerokie zastosowanie w wojskowości, np. ustalanie pozycji przeciwnika, tworzenie i czytanie map, rzeźby terenu, która jest bardzo ważna w planowaniu misji i zadań oraz namierzanie.

Podziały nieruchomości

Jak sama nazwa wskazuje – „geodezja” – to w dosłownym tłumaczeniu: „dzielenie ziemi”. Podziały nieruchomości to jedno z najważniejszych i podstawowych zadań geodezji. Pomiary wykonywane przez uprawnionych geodetów są wykorzystywane do określania granic posiadłości. Istotne jest także określanie przez nich prawa własności ziemi i co z tym związane do ustalania wynikających z tych rozgraniczeń zobowiązań wobec państwa (np. podatki od posiadanego gruntu, sprawy dziedziczenia itp.)

Podsumowanie

Reasumując można przytoczyć jedną definicję geodezji, która w całości oddaje jej zastosowanie w praktyce. Geodezja zajmuje się uzyskiwaniem informacji o elementach środowiska geograficznego, kształcie i wymiarach części lub całości powierzchni Ziemi oraz określeniem na niej położenia wybranych obiektów. Następnie zastosowaniem wyników tych opracowań do rozwiązywania różnych zagadnień o charakterze badawczym i projektowym lub gospodarczym związanych z wieloma dyscyplinami nauki, planowania, inżynierii i gospodarki. Tak więc, geodezja wykonywana jest np. do : badania kształtu Ziemi i obserwowania zmian środowiska geograficznego, dokonywania pomiarów i wykorzystywania ich dla potrzeb ochrony środowiska, planowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, przenoszenia projektów na teren podczas prowadzenia pomiarów realizacyjnych w celu zbadania budowli i urządzeń technicznych pod względem funkcjonalności oraz bezpieczeństwa, a także zgodności z założeniami projektowymi. Nie można również zapomnieć tutaj o sporządzaniu dokumentacji i map w celach archiwalnych oraz użytkowych.